Τελειώνοντας το κείμενο είπα να ζητήσω αρχικά συγνώμη για το πόσο μακροσκελές κατέληξε να είναι!
Τα πρώτα χρόνια
Ας ξεκινήσουμε με μια σύντομη ιστορίας της πίστης μου. Γεννήθηκα στην Ελλάδα, άρα βαφτίστηκα Χριστιανή Ορθόδοξη, και μεγάλωσα σε μια οικογένεια που σεβόταν τα θεία αλλά δεν ήταν και σκληροπυρηνική σε αυτό το κομμάτι. Προφανώς έπρεπε να νηστεύουμε τη μεγάλη βδομάδα και κάποιες άλλες μέρες μέσα στο χρόνο αλλά η μητέρα μου δεν μας πίεσε ποτέ ιδιαίτερα σε αυτό το κομμάτι της ζωής. Όταν ήμουν στο γυμνάσιο ήταν η πρώτη φορά που άρχισα να αμφισβητώ κάποια πράγματα. Αλλά και τότε ήμουν πιο πολύ θεοφοβούμενη παρά θεοσεβούμενη. Στην πορεία των χρόνων, όποτε συνέβαινε κάτι κακό, έβρισκα αποκούμπι στην πίστη μου αυτή. Πίστευα πως όντως υπήρχε κάποιο ανώτερο ον που άκουγε τις προσευχές μου και με πρόσεχε και πίστευα πως ό,τι κακό ερχόταν ήταν λόγω του σχεδίου που είχε για εμένα και αντίστοιχα ό,τι καλό ερχόταν ήταν η καλοσύνη του και η επιβράβευσή του για όσα είχα υποστεί.
Οι αμφιβολίες
Γύρω στα 28 όμως (αρκετά αργά, όπως το βλέπω τώρα), που άρχισα να αναπτύσσω πολύ περισσότερο την επιστημονική αλλά και την κοινωνικοπολιτική μου ενσυναίσθηση και άποψη, άρχισα να βλέπω τα τρομακτικά κενά και τις τρομακτικές αντιφάσεις που παρουσίαζε η θρησκεία μου. Δεν είναι εύκολο να αποτινάξεις το πιστεύω μιας ολόκληρης ζωής όταν το πιστεύω αυτό είναι αποτέλεσμα κοινωνικού προγραμματισμού (το πώς σε κάνουν οι συνθήκες, τα δεδομένα, τα ήθη και τα έθιμα της εποχής και της κοινωνίας που ζεις, να σκέφτεσαι και να φέρεσαι). Οπότε δεν βάδισα κατευθείαν προς την αθεΐα αλλά άρχισα να φλερτάρω με άλλες θρησκείες, κυρίως τη Wicca, που ταιριάζει περισσότερο στη φιλοσοφία μου σαν άνθρωπος, με θεωρίες και φιλοσοφίες ενέργειας και διάφορα παρεμφερή. Και γύρω στα 31, πια, αποδέχτηκα το γεγονός ότι είμαι άθεη σε μια - κατά κύριο λόγο - θρησκευόμενη κοινωνία. Όχι, δεν είναι ευχάριστη θέση να βρίσκεται κάποιος.
Οπότε, γιατί δεν μπορώ, πια, να πιστέψω στο θεό;
Όταν κάποιος με ρωτάει αν πιστεύω στο θεό νιώθω πως ό,τι απάντηση και να δώσω, εφόσον το άτομο αυτό πιστεύει, θα φανεί πατροναριστική και αγενής. Όσοι πιστεύουν στο θεό δεν χρειάζονται απτές αποδείξεις για την ύπαρξή του και ό,τι αποδείξεις υπάρχουν για την μη ύπαρξή του δεν αγγίζουν την πίστη τους. Είναι χαρούμενοι για το πιστεύω τους. Λένε εκφράσεις όπως «είναι αλήθεια για εμένα», «είναι το πιστεύω μου/η πίστη μου». Επειδή δεν μου αρέσει να λέω ψέματα, απαντώ όσο πιο ειλικρινά μπορώ και προσπαθώ να μην φανώ αγενής. Είναι ειρωνικό όμως ότι το «Δεν πιστεύω στο θεό επειδή δεν υπάρχει καμία απολύτως επιστημονική απόδειξη για την ύπαρξή του και ο ορισμός ενός τέτοιου όντος είναι λογική απιθανότητα στο σύμπαν όπως το γνωρίζουμε μέσω της επιστήμης σήμερα» ακούγεται αγενές!
Κάποιοι άνθρωποι με έχουν κατηγορήσει για αλαζονεία, κάτι που βρίσκω αρκετά άδικο. Η επιστήμη αναζητά την αλήθεια. Η επιστήμη δεν κάνει διακρίσεις. Η επιστήμη ενέχει ταπεινότητα. Ξέρει ό,τι ξέρει και αναγνωρίζει πως υπάρχουν πολλά ακόμα που δεν ξέρει και δεν έχει ανάγκη να εισάγει την έννοια του θείου ως απάντηση σε αυτά που ακόμα δεν γνωρίζει. Τα συμπεράσματα της επιστήμης βασίζονται σε αποδείξεις οι οποίες διαρκώς ανανεώνονται και επαληθεύονται/αποδεικνύονται. Δεν προσβάλλεται όταν βγαίνουν στην επιφάνεια νέα στοιχεία. Εναγκαλίζει τη γνώση. Δεν προσπαθεί να βασιστεί σε αρχαίες ή μεσαιωνικές πρακτικές λόγω παράδοσης. Αν το έκανε αυτό δεν θα είχαμε, για παράδειγμα, την πενικιλίνη! Θα καλυπτόμασταν με βδέλλες και θα προσευχόμασταν να φύγει η αρρώστια. Όποιο και να είναι το πιστεύω ενός ανθρώπου, δεν θα είναι αποτελεσματικό όπως ένα φάρμακο. Και πάλι, όλο και κάποιος θα πει ότι γι’αυτόν δούλεψε η προσευχή και σε αυτόν θα απαντήσω ότι το ίδιο θα έκανε κι ένα ψευδοφάρμακο (placebo). Αυτό που θέλω να πω είναι πως πιστεύω ότι δεν υπάρχει θεός, δεν λέω όμως ότι δεν υπάρχει η πίστη. Προφανώς και υπάρχει η πίστη. Αλλά η πίστη σε κάτι δεν κάνει αυτό το πράγμα πραγματικό. Το να ελπίζεις ότι κάτι είναι αληθινό δεν το κάνει πραγματικό. Η ύπαρξη του θεού δεν είναι υποκειμενική. Είτε υπάρχει είτε όχι. Δεν είναι θέμα άποψης. Μπορεί κάποιος να έχει την άποψή του αλλά δεν μπορεί να έχει τα δικά του γεγονότα.
Γιατί δεν πιστεύω ΕΓΩ στο θεό; ΕΣΥ γιατί πιστεύεις στο θεό; Το βάρος της αποδείξεως το φέρουν οι πιστοί, όχι οι άθεοι. Αν έπιανα έναν πιστό και του έλεγα «Γιατί δεν πιστεύεις ότι μπορώ να πετάξω;» και μου απαντούσε «Γιατί να το πιστέψω;» θα έλεγα «Είναι θέμα πίστης» και μετά θα του έλεγα «Απόδειξε ότι δεν μπορώ να πετάξω! Βλέπεις; Δεν μπορείς!» αυτό το άτομο είτε θα με έλεγε τρελή και θα έφευγε είτε θα με πετούσε από την ταράτσα για να το αποδείξει.
Αν εσύ, που διαβάζεις αυτό το κείμενο, είχες μεγαλώσει σε έναν κόσμο που η έννοια του θείου αντιμετωπιζόταν όπως αντιμετωπίζουμε τους θρύλους του Ηρακλή και του Περσέα, σαν μύθους, αν είχες μεγαλώσει πιστεύοντας πως η βίβλος και οι γραφές ήταν παραμυθάκι, αν δεν υπήρχε εκκλησία και προσηλυτισμός, αν δεν είχες βαφτιστεί, αν δεν πήγαινες το Πάσχα στην Ανάσταση με τη λαμπάδα σου κλπ. κλπ. και ερχόταν κάποιος όταν ήσουν 20-25 χρονών και σου έλεγε πως η βίβλος είναι αληθινή, πως υπάρχει ο θεός της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης κλπ. Πώς θα αντιμετώπιζες αυτό το άτομο; Μπορείς να μπεις υποθετικά σε αυτό το σενάριο και να φανταστείς τον εαυτό σου να πιστεύει κάτι τέτοιο χωρίς καμία απόδειξη κι εφόσον έχεις μεγαλώσει σε έναν πιο ορθολογιστικό κόσμο; (Μην παίρνεις τη λέξη «ορθολογιστικό» στραβά!)
Η πνευματικότητα, το προσωπικό πιστεύω και ο εγωιστής θεός
Ας πάμε στην πνευματικότητα, γιατί άλλο η θρησκεία και άλλο η πνευματικότητα. Σαν άθεη δεν θεωρώ «λάθος» το να πιστεύεις σε έναν θεό, όποιος και αν είναι αυτός. Η πίστη δεν βλάπτει. Αν σε βοηθάει με κάποιο τρόπο, συνέχισε να πιστεύεις! Έχω όμως μεγάλο πρόβλημα όταν το πιστεύω αυτό αρχίζει να καταπατά τα δικαιώματα άλλων ανθρώπων. Θα υπερασπίζομαι πάντα το δικαίωμα των ανθρώπων να πιστεύουν. Όμως όταν το πιστεύω σου υπερασπίζεται και διαιωνίζει τη βία, τις διακρίσεις (βάσει θρησκείας, φύλου, σεξουαλικότητας κλπ.) έχουμε πρόβλημα. Και είναι πραγματικά πολύ παράξενο που ένα παντοδύναμο ον που γνωρίζει τα πάντα και είναι πάνσοφο αρέσκεται στο να κρίνει και να τιμωρεί τους ανθρώπους γι’αυτό που είναι. Και, σύμφωνα με αυτό το ον, το να είσαι άθεος είναι μάλλον ό,τι χειρότερο μπορεί να είναι κάποιος μιας και οι πρώτες τέσσερις εντολές αφορούν μόνο αυτόν:
(1) Δεν θα υπάρχουν για σένα άλλοι θεοί εκτός από μένα.
(2) Δεν θα κατασκευάσεις για σένα είδωλα και κανενός είδους ομοίωμα που να αντιπροσωπεύει οτιδήποτε βρίσκεται ψηλά στον ουρανό ή εδώ κάτω στη γη ή μέσα στα νερά, κάτω απ` τη γη. Δεν θα τα προσκυνάς ούτε θα τα λατρεύεις, γιατί εγώ ο Κύριος, ο Θεός σου, είμαι Θεός που απαιτώ αποκλειστικότητα. Για την αμαρτία των πατέρων που μου αντιστέκονται τιμωρώ τα παιδιά, ακόμα και ως την τρίτη και την τέταρτη γενιά. Δείχνω όμως την αγάπη μου σε χιλιάδες γενιές αυτών που με αγαπούν και τηρούν τις εντολές μου.
(3) Δεν θα προφέρεις για κανένα λόγο το όνομα του Κυρίου, του Θεού σου. Πράγματι, εγώ ο Κύριος, δεν θ' αθωώσω κανέναν που προφέρει το όνομά μου για οποιονδήποτε λόγο.
(4) Να θυμάσαι την ημέρα του Σαββάτου για να την ξεχωρίζεις και να την αφιερώνεις στον Κύριο. Έξι μέρες θα εργάζεσαι και θα κάνεις όλες τις εργασίες σου. Αλλά η έβδομη μέρα είναι ημέρα ανάπαυσης, αφιερωμένη σ’ εμένα τον Κύριο το Θεό σου. Την ημέρα αυτή δεν επιτρέπεται να κάνεις καμιά εργασία ούτε εσύ ούτε ο γιος σου ούτε η θυγατέρα σου ούτε ο δούλος σου ούτε η δούλη σου ούτε τα ζώα σου ούτε ο ξένος που κατοικεί στις πόλεις σου. Σε έξι μέρες εγώ, ο Κύριος, δημιούργησα τον ουρανό, τη γη και τη θάλασσα, καθώς και όλα όσα υπάρχουν μέσα σ` αυτά, και την έβδομη μέρα αναπαύτηκα. Γι’ αυτό ευλόγησα την ημέρα του Σαββάτου και την ξεχώρισα για τον εαυτό μου.
Ουσιαστικά λέει «Υπάρχει θεός, εγώ είμαι αυτός, δεν υπάρχει άλλος, δεν θα με φτάσεις ποτέ και μην το ξεχάσεις». Ο φόνος βρίσκεται στην κατώτερη και έκτη θέση του top ten…
Μήπως είσαι περισσότερο άθεος απ'όσο πιστεύεις;
Τα λεξικά ορίζουν τον θεό ως «Ένας υπερφυσικός δημιουργός και επόπτης του σύμπαντος». Στον ορισμό αυτό συμπεριλαμβάνονται όλες οι θεότητες (αρσενικές και θηλυκές) και άλλα υπερφυσικά όντα. Από την αρχή της καταγεγραμμένης ιστορίας, που ορίζεται σαν χρονικό σημείο στην ανακάλυψη της γραφής από τους Σουμέριους, περίπου πριν 6.000 χρόνια, οι ιστορικοί έχουν καταγράψει πάνω από 3.700 υπερφυσικά όντα εκ των οποίων τα 2.870 μπορούν να θεωρηθούν θεότητες. Οπότε, όταν κάποιος πιστεύει σε ένα θεό, απορρίπτει τουλάχιστον 2.869 άλλες θεότητες ενώ εγώ απορρίπτω 2.869 συν μία! Και όταν κάποιος με ρωτήσει αν πιστεύω στο θεό, θα πρέπει να απαντήσω «Σε ποιον από όλους; Στο Δία; Στον Άδη; Στον Όντιν; Στον Κρίσνα; Στον Ρα;» και αν μου πει «Στον Θεό. Πιστεύω στον ένα αληθινό Θεό» θα απαντήσω «Δηλαδή είσαι σχεδόν τόσο άθεος όσο εγώ!»
Όπως είπαμε και πιο πάνω όμως… κι εγώ πίστευα στον χριστιανικό θεό.
Γιατί πιστεύεις;
Όταν λοιπόν άρχισα να αμφισβητώ ένα από τα πιο βασικά μου πιστεύω… την ύπαρξή του, μια και μοναδική ερώτηση ήταν αρκετή για να με κάνει να αμφισβητήσω τα πάντα. Την έκανα εγώ στον εαυτό μου αφού είχα ακούσει τόσους άλλους άθεους να λένε την άποψή τους πάνω στο θέμα αυτό. «Γιατί πιστεύεις στο Θεό;»
Και όταν άρχισα να συνειδητοποιώ τους τόσους οικογενειακούς, κοινωνικούς κλπ. παράγοντες και όλα τα άλλα ερωτηματικά που έγειρε αυτή η ερώτηση και προσπαθώντας να αναλύσω αυτά τα ερωτηματικά. Ψάχνοντας, διαβάζοντας, αναλύοντας, και προσπαθώντας να ξεπεράσω και το ψυχολογικό κόστος μιας τέτοιας ερώτησης, συνειδητοποίησα πως όντως πιστεύω στην ανυπαρξία του, τουλάχιστον με τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα.
Τότε αποφάσισα πως η αλήθεια, η επιστήμη, η φύση… η πραγματική ομορφιά αυτού του κόσμου είναι το υπέρτατο δώρο για τον άνθρωπο. Η φαντασία, η θέληση, η αγάπη, το γέλιο, η διασκέδαση, η μουσική κλπ. Όλα είναι το δώρο μας. Και όλα αξίζουν να ζει κάποιος. Είμαστε όλοι φτιαγμένοι από την ίδια ουσία που είναι φτιαγμένα τα αστέρια και δε συνδεόμαστε μέσω κάποιου είδους μαγείας αλλά μέσω των σωματιδίων από τα οποία αποτελούμαστε και τα οποία υπάρχουν από την αρχή του ίδιου σύμπαντος! Είμαστε ίσοι και ενωμένοι, ανεξαρτήτως των θρησκευτικών πιστεύω, του χρώματος, της εθνικότητας, ή άλλων επιφανειακών διαφορών. Εμείς, και όλη η ζωή του πλανήτη, έχουμε τις ίδιες απαρχές σε ένα υπέροχα περίπλοκο σύμπαν που δημιουργήθηκε εκατομμύρια χρόνια πριν! Αυτό, από μόνο του, μου φέρνει ένα χαμόγελο στα χείλη και με κάνει να νιώθω ότι όντως ανήκω σε αυτόν τον κόσμο. Από την άλλη… τότε κατάλαβα και πόσο μεγάλη ευθύνη έχουμε για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Εμείς ευθυνόμαστε για την κατάντια αυτού του κόσμου και είναι ένα βάρος που πρέπει να σηκώσουμε. Είναι μια ευθύνη στην οποία πρέπει να ανταπεξέλθουμε.
Κάθε φορά που κάποιος με ρωτάει, λοιπόν, «Γιατί δεν πιστεύεις;» σκέφτομαι πως ίσως υποσυνείδητα να λένε «Τι σε κάνει εσένα τόσο ξεχωριστή; Γιατί δεν συμβιβάζεσαι με την καθεστηκυία τάξη των πραγμάτων όπως οι υπόλοιποι; Πώς τολμάς να μου πεις ότι είμαι χαζός και ότι δεν θα πάω στον παράδεισο; Άντε γαμήσου!». Και, αν θέλουμε να είμαστε αντικειμενικοί, αν η νόρμα ήταν η αθεΐα και οι θρησκευόμενοι ήταν μειοψηφία θα τους θεωρούσαμε τρελούς ή, έστω, λίγο περίεργους. Αλλά επειδή η πλειοψηφία του κόσμου πιστεύει στο θεό, θεωρείται αποδεκτό και φυσιολογικό. Αλλά γιατί είναι τόσο δημοφιλής θέση; Προφανές… ικανοποιεί τους υπαρξιακούς μας φόβους. «Πίστεψε και θα ζήσεις για πάντα». Και πάλι, αν επρόκειτο μόνο για προσωπικό πιστεύω δεν θα είχα κανένα πρόβλημα. Αλλά ξέρουμε καλά πως δεν περιορίζεται σε προσωπικό επίπεδο.
Πάμε λοιπόν και πιο συγκεκριμένα στο γιατί δεν είμαι χριστιανή ορθόδοξη. Δεν θα πω γιατί δεν είμαι μουσουλμάνα γιατί δεν έχω μεγαλώσει στην Μέση Ανατολή. Μεγάλωσα και ζω στην Ελλάδα όπου το κύριο θρήσκευμα είναι η ορθοδοξία.
Έχω μια ειλικρινή απορία… όσοι λέτε ότι είστε χριστιανοί ορθόδοξοι, έχετε διαβάσει τη βίβλο από την αρχή μέχρι το τέλος; Αν ναι, πώς σας φάνηκε; Γιατί για εμένα ήταν καθοριστικός παράγοντας στο να γίνω άθεη!
Το μεγάλο βιβλίο...
Διαβάζοντας λοιπόν τη βίβλο βρέθηκα στο σημείο να σκέφτομαι πως ό,τι διάβαζα ήταν είτε λάθος (επιστημονικά, ηθικά κλπ.) ή αυτονόητο. Και όταν η βίβλος υποτίθεται ότι είναι θεόπνευστο έργο, άρα δεν θα μπορούσε να είναι λάθος, αφού είναι ο λόγος του θεού, τότε έφτασα στο να αμφιβάλω, προφανώς, ότι είναι θεόπνευστο έργο. Και, όχι, δεν πιστεύω ότι όσοι λένε ότι είναι χριστιανοί ορθόδοξοι παίρνουν επί λέξει το έργο αυτό και το πιστεύουν. Παρόλα αυτά, το πιστεύω τους βασίζεται εξ ολοκλήρου σε αυτό το βιβλίο. Βάσει αυτού δημιουργήθηκε η εκκλησία, βάσει αυτού έγινε ο προσηλυτισμός τόσων εκατομμυρίων ανθρώπων, βάσει αυτού γίνονται τα τελετουργικά της εκκλησίας, σε αυτό το βιβλίο βασίζεται κυριολεκτικά όλη η χριστιανοσύνη. Οπότε, αφού η χριστιανοσύνη έχει αυτό το βιβλίο ως ακρογωνιαίο λίθο, πρέπει να δώσει και κάποιες εξηγήσεις, αφού άλλωστε είναι θεόπνευστο έργο, δηλαδή γράφτηκε με την επιφοίτηση του αγίου πνεύματος σε ανθρώπους ή ο θεός μίλησε απευθείας σε κάποιους πιστούς.
Η ανθρωπότητα
Μέσω των γραφών και της χριστιανοσύνης είναι ξεκάθαρο πως ο θεός νοιάζεται για τους ανθρώπους, και συγκεκριμένα το είδος Homo Sapiens. Μάλιστα, υποτίθεται ότι συγκεκριμένη «φυλή» του είδους (οι Εβραίοι) ήταν η αγαπημένη του θεού. Βάσει αυτού πρέπει να τεθεί η ερώτηση: Πότε άρχισε να νοιάζεται για τους ανθρώπους ο θεός; Όπως είχε πει ο Richard Dawkins, δεν πας για ύπνο ένα βράδυ νέος και ξυπνάς το επόμενο πρωί μεσήλικας. Είναι μια σταδιακή διαδικασία. Το ίδιο συμβαίνει και με την εξέλιξη των ειδών. Δεν υπήρχε πρώτος άνθρωπος, δεν γέννησε ξαφνικά ένας πίθηκος ένα ανθρώπινο μωρό. Δεν υπάρχει σαφής χρονικός διαχωρισμός ειδών στην πορεία της εξέλιξης. Μάλιστα, όταν εμφανίστηκε ο Homo Sapiens δεν ήταν το μόνο είδος ανθρώπου στον πλανήτη αλλά συνέπεσε χρονικά με τον άνθρωπο του Neanderthal και τον Homo Erectus. Οπότε αν ο θεός αγαπάει τον άνθρωπο, σε ποιο χρονικό σημείο θεώρησε το είδος αυτό «ολοκληρωμένο» άνθρωπο; Γιατί οι γραφές δεν κάνουν πουθενά αναφορά για το πόσο αγαπούσε τους πιθήκους πριν τον άνθρωπο ή τους μικροοργανισμούς που ξεκίνησαν να διασπώνται δημιουργώντας τα διάφορα είδη ζωής; Πότε είπε ο θεός «Αυτό το είδος είναι ο άνθρωπος και αυτό το είδος το αγαπώ περισσότερο από όλα τα άλλα»; Δεν υπάρχει καμία εξήγηση μέσω των γραφών που να εξηγεί γιατί, αφού ο θεός νοιάζεται τόσο πολύ για τους ανθρώπους, θα επέλεγε αυτόν τον τρόπο να τους εμφανίσει στον πλανήτη.
Αν υπήρξε όντως η κιβωτός του Νώε, τότε πώς μπορούμε να εξηγήσουμε το ότι οι Κινέζοι ζούσαν κανονικά και έχουμε στοιχεία του πολιτισμού τους ενώ υποτίθεται ότι πνίγηκε όλος ο κόσμος;
Και ας δεχτώ (που δεν δέχομαι, λόγω του «θεόπνευστου» που ανέφερα πιο πάνω) ότι κάποιος θα υποστηρίξει πως είναι αλληγορικές ιστορίες.
Οι επιστημονικές ανακρίβειες
Η βίβλος επίσης αναφέρει ότι το φεγγάρι φέγγει από μόνο του (ενώ τώρα γνωρίζουμε πως αντανακλά το φως του ήλιου). Αναφέρει επίσης πως ο ήλιος δεν είναι αστέρι. Αναφέρει πως υπάρχει στερέωμα (θόλος) πάνω από τη γη. Επίσης, η βίβλος κάνει λάθος στον υπολογισμό του π! Ο θεός στην Παλαιά Διαθήκη ήταν πολύ περιγραφικός και συγκεκριμένος. Έτσι, όταν επρόκειτο να φτιαχτεί μια κυκλική κατασκευή είπε «Θέλω τη Χ διάμετρο και την Ψ ακτίνα». Αν θελήσετε να δουλέψετε με τις αναλογίες που δίνει όμως, το αποτέλεσμα είναι 3.0 και όχι 3.14 που είναι το π κι έτσι ο θεός έδωσε εντολή να φτιαχτεί μια κατασκευή που δεν γίνεται να κατασκευαστεί με τις μετρήσεις που έδωσε. Αυτά δεν μπορούν να θεωρηθούν αλληγορικά. Δεν είναι μέρος της «μεγάλης εικόνας». Είναι απλά λάθος!
Και κάποιοι θα πουν «Εντάξει, τώρα, δεν παίζει ρόλο, σκέψου πότε γράφτηκε» κλπ. Λυπάμαι όμως, είτε η βίβλος είναι το τέλειο θεόπνευστο έργο είτε δεν είναι. Δεν υπάρχει μέση λύση εδώ. Είτε ο θεός, ο παντοδύναμος, ο πάνσοφος κλπ. έδωσε τις οδηγίες λάθος, άρα δεν του αξίζουν τα χαρακτηριστικά που του προσδίδουμε, είτε δεν υπάρχει και η βίβλος είναι εξ ολοκλήρου γραμμένη από απλούς ανθρώπους.
Παλαιά VS Καινή Διαθήκη
Φυσικά, θα πουν κάποιοι εδώ (οι απολογητές της χριστιανοσύνης) ότι η Παλαιά Διαθήκη δεν μετράει γιατί μετά ήρθε ο Χριστός και γράφτηκε το δεύτερο μέρος… το οποίο έχει πλάκα γιατί οι δέκα εντολές (και πολλά άλλα) που επικαλούνται βρίσκονται στην Παλαιά Διαθήκη…
Σημείωση: Όσοι έχετε διαβάσει και τις δύο Διαθήκες σίγουρα θα έχετε φτάσει στο συμπέρασμα ότι το ον που περιγράφεται ως θεός είναι τουλάχιστον διπολικό ή έχει σχιζοειδή προσωπικότητα.
Και αν όντως δεν μετράει η Παλαιά Διαθήκη, γιατί ο Χριστός αναφέρεται στο Νώε σαν πραγματικό, ιστορικό πρόσωπο; Οπότε εδώ πρέπει είτε να δεχτείτε ότι και τα δύο βιβλία είναι «αληθινά» ή πρέπει να παραδεχτείτε πως η βίβλος δεν θα έπρεπε να θεωρείται το ύψιστο θεόπνευστο βιβλίο που θεωρείται ότι είναι.
Ο Χριστός επίσης είπε ότι ήρθε στη γη για να εκπληρώσει την προφητεία της Καινής Διαθήκης και τους νόμους της και όταν ρωτήθηκε για το αν έχει απόδειξη, από ανθρώπους που δεν είχαν ακούσει για τον ερχομό του Ιησού, είπε «Έχετε τον Μωυσή και τους προφήτες». Εφόσον, λοιπόν, ο Χριστός πίστευε ότι η Καινή Διαθήκη ήταν επαρκής για τους χριστιανούς και τον κόσμο γενικά, τότε γιατί οι χριστιανοί σήμερα την απορρίπτουν;
Με την Καινή Διαθήκη όμως έρχεται, πια, το ερώτημα της ηθικής. Πολύς κόσμος δεν μπορεί να διαχωρίσει την ηθική από τη θρησκεία. «Μα τι ηθική θα έχεις / ακολουθήσεις αν δεν πιστεύεις στο χριστιανισμό;»
Κι εδώ επανέρχομαι σε αυτό που είπα νωρίτερα: Ό,τι είπε ο Ιησούς ή/και οι μαθητές του είναι είτε λάθος (επιστημονικά, ηθικά κλπ.) ή αυτονόητο.
Ο χρυσός κανόνας, για παράδειγμα, «Μην κάνετε σε άλλους αυτά που δεν θα θέλατε να κάνουν σε εσάς», το οποίο δεν είναι τέλειο σαν φράση γιατί μπορεί κάποιος να μην θέλει να του φέρονται καλά, να έχει άλλες προτιμήσεις, κοινωνική αδεξιότητα ή οτιδήποτε. Θα μπορούσε να πει «Μην κάνετε σε άλλους αυτά που δεν θέλουν να τους κάνουν». Ακόμα και αν δεχτούμε όμως ότι είναι το τελειότερο δίδαγμα που υπάρχει, ο Χριστός δεν ήταν ο πρώτος που το είπε. Το συγκεκριμένο ρητό χρονολογείται στην εποχή του Κομφούκιου (551 - 479). Και αν θέλω να τηρήσω το χρυσό κανόνα, μπορώ να το πιστέψω μέσω του Κομφούκιου χωρίς να είναι προαπαιτούμενο να πιστέψω ότι είναι ο υιός του θεού.
Ο ίδιος ο Παύλος είπε πως αν τα θαύματα δεν ήταν πραγματικά, αν ο Χριστός δεν είχε γεννηθεί από παρθένα και αν δεν είχε αναστηθεί τότε όλο το «οικοδόμημα» του χριστιανισμού θα κατέρρεε. Οπότε είτε δεχόμαστε όλο το βιβλίο, είτε όχι.
Πού πήγε ο θεός;
Αν ο θεός ήταν όντως παντοδύναμος, πάνσοφος κλπ. και ήθελε να επικοινωνήσει μαζί μας, γιατί δεν το κάνει; Γιατί δεν έχει καταγραφεί κανένα θαύμα από τότε που η επιστήμη βρήκε τα εργαλεία / όργανα με τα οποία μπορούμε να καταγράψουμε τα θαύματα; Γιατί έμεινε στα θαύματα της βίβλου; Γιατί επιτρέπει τον καρκίνο στα παιδιά; Γιατί επιτρέπει να πεθαίνουν άνθρωποι από την πείνα στον τρίτο κόσμο; Γιατί αυτοί που πιστεύουν πως εισακούστηκαν οι προσευχές τους δεν αναρωτιούνται γιατί εισακούστηκαν οι δικές τους προσευχές και όχι του διπλανού τους; Κι εδώ έρχεται το επικούρειο ερώτημα / παράδοξο: Επιθυμεί ο Θεός να αποτρέψει το κακό, μα δεν είναι ικανός;
Τότε δεν είναι παντοδύναμος.
Είναι ικανός, αλλά δεν το επιθυμεί;
Τότε είναι μοχθηρός.
Είναι και ικανός και το επιθυμεί;
Τότε από πού προέρχεται το κακό;
Μήπως είναι και ανίκανος και δεν το θέλει;
Τότε γιατί τον αποκαλούμε Θεό;
Έλα να συμφωνήσουμε κάπου...
Κι εδώ έρχονται οι (περισσότεροι) σημερινοί χριστιανοί ορθόδοξοι και λένε «Εντάξει, ναι, έχεις δίκιο, παρόλα αυτά εγώ συνεχίζω να πιστεύω. Δεν κρατάω όλο το βιβλίο, επιλέγω τα κομμάτια που με εκφράζουν και ζω με αυτά που θεωρώ καλά / ηθικά / σωστά για εμένα».
Και εκεί θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί τους πως αυτό πρέπει να κάνουν, αν θέλουν να συνεχίσουν να πιστεύουν! Όμως έτσι για ποιο λόγο να λες ότι είσαι χριστιανός; Γιατί θες να συνεχίσεις να πιστεύεις αν αναγνωρίζεις όλα όσα λέω ως αληθή; Γιατί ταυτίζεσαι με τη συγκεκριμένη θρησκεία όταν τα αναγνωρίζεις όλα αυτά; Τι ανάγκη καλύπτει η πίστη σου; Αντιλαμβάνεσαι ότι όταν ερμηνεύεις τις γραφές κατά το δοκούν και κρατάς συγκεκριμένα κομμάτια ενώ «πετάς» κάποια άλλα δεν σε κάνει χριστιανό ορθόδοξο αλλά αιρετικό; (Αιρετικός: Στην εκκλησιαστική γλώσσα ονομάζεται έτσι εκείνος που διαστρέφει τη διδασκαλία της Εκκλησίας, αντικαθιστώντας την με δικές του απόψεις.)
Το ερώτημα της ηθικής
Και για να επανέλθω στο ερώτημα της ηθικής. Έχοντας ψάξει και διαβάσει αρκετά, σίγουρα ακόμα τηρώ στη ζωή μου κάποιες ηθικές αξίες που πήρα από το χριστιανισμό. Τις αξίες αυτές όμως θα μπορούσα να τις έχω πάρει από οπουδήποτε αλλού. Επίσης, έχω εμπλουτίσει τις αξίες αυτές με διάφορες άλλες που έχω βρει σε φιλοσοφικά κείμενα, σε βιβλία άλλων θρησκειών, σε πολιτικές ιδεολογίες, σε κοινωνιολογικές θεωρίες και σε πολλά άλλα μέρη.
Και πραγματικά, δεν χρειάζεται να είναι κανείς χριστιανός για να πιστεύει στο χρυσό κανόνα όπως δε χρειάζεται να είναι κομμουνιστής για να πιστεύει στην ισότητα κ.ο.κ.
Το πρόβλημα με το ερώτημα της ηθικής είναι δισδιάστατο. Δεν είναι απλά το ότι κάποιος μπορεί να πει ότι πρέπει να είσαι χριστιανός για να είσαι ηθικός άνθρωπος. Κάποιοι θα πουν ότι η ηθική γενικά δεν έχει νόημα και το να λέμε ότι κάτι είναι καλό ή κακό είναι απλά άποψη αν δεν έχει αντικειμενική βάση. Εγώ πάλι πιστεύω πως η ηθική είναι σχετική. Και, μάλιστα, το να έχεις αντικειμενική βάση είναι επικίνδυνο. Για παράδειγμα, ο κύριος Frank Turek (Αμερικανός συγγραφέας χριστιανικών βιβλίων) ομολόγησε πως, εφόσον έχει τη βίβλο σαν αντικειμενική βάση, αν ο θεός τον πρόσταζε να σκοτώσει παιδιά, θα το έκανε! Ο Αβραάμ, από την άλλη, δε σκότωσε το παιδί του (εν τέλει) αλλά ήταν πρόθυμος να το κάνει! Και το «ηθικό δίδαγμα» αυτής της ιστορίας είναι πως πρέπει να είσαι πρόθυμος να σκοτώσεις το ίδιο σου το παιδί για το θεό. Αυτό είναι εντελώς ανήθικο! Και αν κάποιος ισχυρίζεται πως αυτό το βιβλίο δεν έχει επηρεάσει απλά το σύστημα ηθικών αξιών του αλλά είναι και η βάση του συστήματος αυτού, τότε πρέπει πραγματικά να αναθεωρήσει τι θεωρεί ηθικό και τι ανήθικο.
Και μερικοί τελευταίοι προβληματισμοί / ερωτηματικά που δεν καλύπτουν ούτε το ένα εκατοστό των ενστάσεων και των ερωτηματικών που έχω όσον αφορά το χριστιανισμό:
- Γιατί η εκκλησία θεωρεί θαύματα αυτά που «έγιναν»/«γίνονται» επί χριστιανισμού αλλά ό,τι ανάλογο «έγινε»/«γίνεται» υπό άλλες θρησκείες τα ονομάζει μαγεία;
- Εφόσον ο γάμος ευλογεί την ένωση του ζευγαριού, γιατί το μωρό που γεννιέται μετά πρέπει να βαπτιστεί; Τι αμάρτημα έχει πάνω του αν η ένωση είναι ευλογημένη;
- Γιατί οι εκκλησία, που είναι η επίσημη εκπροσώπηση της θρησκείας, δεν καθαιρεί άτομα όπως ο Αμβρόσιος και γιατί οι πιστοί δεν απαιτούν από τους ιερείς να πιέσουν τα ανώτερα κλιμάκια για την καθαίρεση των ατόμων αυτών;
- Πώς εξηγούμε το ότι όπως ένας χριστιανός θα δει στον ύπνο του την Παναγία, κάποιον άγιο της εκκλησίας κλπ. έτσι κι ένας ινδουιστής θα δει το Βισνού, ένας μουσουλμάνος θα δει τον Αλλάχ, ένας δωδεκαθεϊστής θα δει τον Δία κλπ.; Αυτό δεν μαρτυρά τον κοινωνικό προγραμματισμό που προανέφερα;
- Γιατί οι γυναίκες (είμαι γυναίκα, οπότε προφανώς και θα το δω μέσα από αυτό το πρίσμα) επιμένουν να πιστεύουν σε μια θρησκεία που βασίζεται σε ένα βιβλίο που περιέχει εδάφια όπως τα παρακάτω;
Γένεση 38:24
Και ύστερα από τρεις μήνες περίπου, ανήγγειλαν στον Ιούδα, λέγοντας: Η Θάμαρ η νύφη σου πόρνευσε, και μάλιστα, δες, είναι έγκυος από πορνεία. Και ο Ιούδας είπε: Φέρτε την έξω, και ας κατακαεί.
Δευτερονόμιο 25:11-12
Αν άνθρωποι μάχονται μεταξύ τους, και η γυναίκα τού ενός πλησιάσει για να ελευθερώσει τον άνδρα της από το χέρι εκείνου που τον χτυπάει, και απλώνοντας το χέρι της, τον πιάσει από τα κρύφια μέρη του, τότε θα κόψεις το χέρι της· το μάτι σου δεν θα λυπηθεί.
Λευιτικό 12:2-7
Αν μια γυναίκα συλλάβει και γεννήσει αρσενικό, τότε θα είναι ακάθαρτη επτά ημέρες· και στις ημέρες τού χωρισμού για τα γυναικεία της, θα είναι ακάθαρτη. Και την όγδοη ημέρα θα περιτέμνεται η σάρκα τής ακροβυστίας του. Κι ακόμα, 33 ημέρες θα μείνει στο αίμα τού καθαρισμού της· δεν θα αγγίξει κανένα άγιο πράγμα, και δεν θα μπει μέσα στο αγιαστήριο, μέχρις ότου συμπληρωθούν οι ημέρες τού καθαρισμού της. Αλλά, αν γεννήσει θηλυκό, τότε θα είναι ακάθαρτη δύο εβδομάδες, όπως στον χωρισμό της· και θα μείνει ακόμα στο αίμα τού καθαρισμού της 66 ημέρες. Και αφού συμπληρωθούν οι ημέρες τού καθαρισμού της, για τον γιο ή για τη θυγατέρα, θα φέρει ένα αρνί χρονιάρικο για ολοκαύτωμα, και έναν νεοσσό περιστεριού ή τρυγονιού, για προσφορά περί αμαρτίας, στη θύρα τής σκηνής τού μαρτυρίου, στον ιερέα· αυτός, τότε, θα το προσφέρει μπροστά στον Κύριο, και θα κάνει εξιλέωση γι' αυτή, και θα καθαριστεί από τη ροή τού αίματός της. Αυτός είναι ο νόμος γι' αυτή που γεννάει αρσενικό ή θηλυκό.
Κορινθίους Α’ 11:3
[…] και κεφαλή της γυναίκας ο άντρας […]
Κορινθίους Α’ 11:8-9
Γιατί, βέβαια, δε δημιουργήθηκε ο άντρας από τη γυναίκα, αλλά η γυναίκα από τον άντρα. Kι επίσης, γιατί δε δημιουργήθηκε ο άντρας για τη γυναίκα, αλλά η γυναίκα για τον άντρα.
Αποκάλυψις 2:20-23
Έχω, όμως, να σου καταμαρτυρήσω λίγα πράγματα, ότι δηλαδή αφήνεις αυτή τη γυναίκα, την Iεζάβελ, που αυτοαποκαλείται προφήτισσα, να διδάσκει και να πλανά τους δούλους μου και να τους κάνει να πορνεύουν και να τρώνε κρέας ζώων που έχουν θυσιαστεί στα είδωλα. Kαι παρόλο που της έδωσα ένα χρονικό περιθώριο να μετανοήσει, αυτή δε μετανόησε και συνεχίζει την πορνεία της. Δείτε, λοιπόν τώρα, που τη ρίχνω άρρωστη στο κρεβάτι, κι εκείνους που μοιχεύουν μαζί της - αν δε μετανοήσουν - τους βάζω σε θλίψη μεγάλη! Kαι τα παιδιά της θα τα εξολοθρεύσω με θανατικό και θα μάθουν όλες οι εκκλησίες ότι εγώ είμαι εκείνος που εξετάζει τους λογισμούς και τις καρδιές των ανθρώπων και θα ανταποδώσω στον καθένα σας ανάλογα με τα έργα σας.
Έξοδος 22:18
Μάγισσα δεν θα αφήσεις να ζήσει.
Κριτές 19:23-29
Και ο άνθρωπος, ο κύριος του σπιτιού, βγήκε σ' αυτούς, και τους είπε: Μη, αδελφοί μου, παρακαλώ, μη πράξετε αυτό το κακό· αφού ο άνθρωπος αυτός μπήκε μέσα στο σπίτι μου, μη πράξετε τέτοια αφροσύνη· δέστε, η θυγατέρα μου, η παρθένα, και η παλλακή του· τώρα θα τις φέρω έξω, και ταπεινώστε αυτές και κάντε σ' αυτές ό,τι φανεί αρεστό στα μάτια σας· αλλά, σ' αυτόν τον άνθρωπο μη πράξετε έργο τέτοιας αφροσύνης. Οι άνδρες, όμως, δεν θέλησαν να τον ακούσουν· και ο άνθρωπος πήρε την παλλακή του, και τους την έφερε έξω· και τη γνώρισαν, και την ταπείνωσαν όλη τη νύχτα μέχρι το πρωί· και καθώς φάνηκε η αυγή, την απέλυσαν. Και ήρθε η γυναίκα κατά το χάραμα της ημέρας, και έπεσε κοντά στην πόρτα τού σπιτιού τού ανθρώπου, όπου ήταν ο κύριός της, μέχρις ότου έφεξε. Και σηκώθηκε ο κύριός της το πρωί, και άνοιξε τις πόρτες τού σπιτιού, και βγήκε για να πάει στον δρόμο του· και να, η γυναίκα, η παλλακή του, ήταν πεσμένη στη θύρα τού σπιτιού, και τα χέρια της επάνω στο κατώφλι. Και της είπε: Σήκω, κι ας πάμε. Αλλά, δεν απάντησε. Τότε, ο άνθρωπος την πήρε επάνω στο γαϊδούρι, και σηκώθηκε, και πήγε στον τόπο του. Και αφού ήρθε στο σπίτι του, πήρε το μαχαίρι, και πιάνοντας την παλλακή του, τη διαμέλισε μαζί με τα κόκαλά της σε 12 μέρη, και τα έστειλε σε όλα τα όρια του Ισραήλ.
Προς Τιμόθεον Α’ 2:11-14
H γυναίκα να διδάσκεται μένοντας ήσυχη με πλήρη υποταγή. Mα στην ίδια τη γυναίκα δεν επιτρέπω να διδάσκει ούτε να εξουσιάζει τον άντρα, αλλά να τηρεί ησυχία. Άλλωστε, πρώτος πλάστηκε ο Αδάμ κι ύστερα η Εύα. Και δεν ήταν ο Αδάμ που εξαπατήθηκε, αλλά η γυναίκα εξαπατήθηκε κι έπεσε σε παράβαση.
Δευτερονόμιο 22:28
Αν κάποιος βρει μια νέα παρθένα, μη αρραβωνιασμένη, και την πιάσει και κοιμηθεί μαζί της, και βρεθούν· τότε, ο άνθρωπος που κοιμήθηκε μαζί της θα δώσει στον πατέρα της νέας 50 σίκλους ασήμι, κι αυτή θα είναι γυναίκα του, επειδή την ταπείνωσε, δεν μπορεί να την αποβάλει όλες τις ημέρες τής ζωής του.
Προς Εφεσίους 5:22-24
Οι γυναίκες να υποτάσσεστε στους άντρες σας, όπως στον Κύριο, γιατί ο άντρας είναι κεφαλή της γυναίκας, όπως είναι κι ο Χριστός κεφαλή της εκκλησίας, ο οποίος και είναι ο Σωτήρας του σώματος. Πάντως, όπως ακριβώς η εκκλησία υποτάσσεται στο Χριστό, έτσι πρέπει να υποτάσσονται και οι γυναίκες στους άντρες τους σε όλα.
Κορινθίους Α’ 14:34-35
Οι γυναίκες σας θα πρέπει να σιωπούν μέσα στις εκκλησίες, γιατί δεν έχει παραχωρηθεί σ’ αυτές το δικαίωμα να μιλούν. Αντίθετα, όπως και ο νόμος ορίζει, πρέπει να υποτάσσονται. Ακόμα κι όταν θέλουν κάτι να μάθουν, ας ρωτούν τους άντρες τους στο σπίτι τους, γιατί είναι ανάρμοστο να μιλούν οι γυναίκες στην εκκλησία.
Γένεση 3:16
Και στη γυναίκα είπε: Θα υπερπληθύνω τις λύπες σου και τους πόνους της κυοφορίας σου· με λύπες θα γεννάς παιδιά· και στον άνδρα σου θα είναι η επιθυμία σου, κι αυτός θα σε εξουσιάζει.
Ωσηέ 13:16
Η Σαμάρεια θα αφανιστεί· επειδή, αποστάτησε από τον Θεό της· θα πέσουν με ρομφαία· τα νήπιά τους που θηλάζουν, θα συντριφτούν, και όσες είναι έγκυοι, θα διασχιστούν.
Να σε αποχαιρετήσω γλυκά, αγαπημένε αναγνώστη!
Με αυτό το κείμενο δεν προσπαθώ να πείσω κανένα να γίνει άθεος. Αναλύω απλά τη δική μου θέση και τις δικές μου εμπειρίες. Και κάτι που με βοήθησε πολύ να δω πιο αντικειμενικά τα πράγματα δεν ήταν το να διαβάζω μόνο πηγές των δύο πλευρών αλλά να παρακολουθώ debates μεταξύ άθεων και θρησκευόμενων. Το να βλέπεις μόνο την μία πλευρά κάθε φορά δεν θα σου προσφέρει πολλά. Το να παρακολουθείς όμως debates, φιλοσοφικά και μη, είναι ίσως το καλύτερο που μπορείς να κάνεις όταν ψάχνεις κάτι, οτιδήποτε.
Ο χρυσός κανόνας είναι ένα καλό μέτρο για τη ζωή μας. Το πιστεύω και προσπαθώ να το εφαρμόζω. Η συγχώρεση είναι ίσως η μεγαλύτερη αρετή. Αλλά είναι ακριβώς αυτό, αρετή. Δεν είναι καν χριστιανική αρετή. Η έννοια του καλού ανθρώπου δεν ανήκει σε καμία θρησκεία. Και δεν πιστεύω ότι θα μου το ανταποδώσει κάποια ανώτερη δύναμη στον παράδεισο. Η ανταπόδοση είναι άμεση. Το να ζεις γνωρίζοντας ότι προσπαθείς να είσαι καλός άνθρωπος. Ότι έζησες μια καλή ζωή. Και εκεί ακριβώς η πνευματικότητα χάθηκε στη μετάφραση. Όταν μεταμορφώθηκε σε λίθο με την οποία λιθοβολούμε το συνάνθρωπο λέγοντάς του «Κάνε αυτό αλλιώς θα καείς στην κόλαση!»
Δεν θα καείτε στην κόλαση, αλλά ας είστε καλοί άνθρωποι όπως και να’χει!
Υ.Γ. Όπου πιστεύεις ότι έπρεπε να υπάρχει κεφαλαίο ήταν επιτηδευμένα πεζό!